فیوز چیست؟
همۀ ما در ورودی خانه ها با باکسی از کلید و پریز بر روی دیوار مواجه شده ایم. این همان جعبۀ فیوز است که تمامی اتصالات الکتریکی خانه به این جعبه متصل است. در مواقع اتصالی، برای جلوگیری از معیوب شدن و آسیب دیدن لوازم الکتریکی، در کوتاه ترین زمان اتصال برق را قطع می کند. فیوز ها در مدار با سرعت بالا بسته می شوند و همیشه در مسیر فاز قرار گرفته اند.
انواع فیوز
فیوز ها انواع متعددی دارند. بر اساس معیارهای گوناگون این دسته بندی ها متعدد است. آن‌ها بر اساس ویژگی های سطح ولتاژ، زمان قطع اتصال و ساختمان در دسته بندی های مجزایی قرار می گیرند.
1-سطح ولتاژ:
بر اساس سطح ولتاژ فیوزها به دو دستۀ ولتاژ قوی و ولتاژ ضعیف تقسیم می شوند:
الف)فشار ضعیف
فیوزهای LS یا فشنگی: این فیوزها قدرت کمتری نسبت به فیوزهای NH، برای قطع اتصال دارند و در دو مدل Diazed و Neozed موجود می باشند.
ب)فشار قوی: فیوزهای فشار قوی ظرفیت به کار گیری در شبکه های بالاتر از 1000 ولت را دارا هستند.
کات اوت (cut out): این نوع فیوز ها برای نگهداری از فیدرهای توضیع کاربرد دارند. در مواقع تعمیرات و تگهداری نیز از این نوع فیوز به عنوان سکسیوتر استفاده می شود. جریان نامی در این فیوز از 9 الی 200 آمپر و ظرفیت قطع آن ها از 2 تا 20 کیلو آمپر است.
قدرت HH: این فیوزها با قدرت قطع کنندگی زیادی هستند. جریان نامی این فیوزها از 5 تا 400 آمپر است و از 4/2 الی 138 کیلو وات را تامین می کند.
لوازم الکتریکی و روشنایی، الکتروتامین نیرو، انواع فیوز و کاربردهای آن، کرمان
2-زمان قطع:
الف)تندکار: این فیوز در کوتاه ترین زمان در صورت بروز مشکلی، اتصال برق را قطع می کند. این نوع از فیوز در روشنایی ها کاربرد دارند.
ب) کند کار: همان طور که از نام این فیوز نیز مشخص است، در قطع اتصال برق دچار نوعی کندی و تعلل است. کاربرد این نوع فیوز برای راه اندازی موتورهای الکتریکی است. علت آن جریان زیادی است که این موتورهای در ابتدای کار از شبکۀ برق می کشند و رفته رفته شدت جریانش تا سطح نامی کاهش می یابد.
لوازم الکتریکی و روشنایی، الکتروتامین نیرو، انواع فیوز و کاربردهای آن، کرمان
3-ساختمان:
فیوزها بر اساس ساختمان نیز به سه بخش تقسیم می شوند:
الف) ذوب شوندۀ فشنگی: این نوع فیوز دارای نوعی المان، به نام المان حرارتی است. به این معنا که در زمان شدت جریان ویژه ای و زمان تعیین شده ای ذوف می شود و باعث قطع اتصال برق خواهدشد. در این نمونه فیوزهای تند کار با علامت F و کندکار و تأخیری با علامت G تعیین می شوند. در مقررات بین المللی، در صورت ذوب شدن فشنگ برای قطع اتصال، ملزم به تعویض فشنگ هستیم و نمی توان مجدد فشنگ قبلی را ترمیم کرد. رنگ پولک فشنگ میزان جریان مجاز فیوز را مشخص می کند.
ب) اتوماتیک آلفا: این فیوز با عملکردی خودکار، در صورت بالا رفتن جریان عبوری، اتصال را قطع می کند. در این فیوز دو عنصر مغناطیسی و حرارتی وجود دارد. عنصر حرارتی آن افزایش تدرجی جریان را قطع خواهد کرد و عنصر مغناطیسی آن اتصال های کوتاه و جریان های بیش از حد مجاز را قطع خواهد کرد. فیوز اتوماتیک از نوع پیچی است که بر روی محور فیوز پیچ می شود و در صورت عمل کردن، دکمۀ سیاه آن از جای خود بیرون می پرد و بعد از رفع معیوبی لازم است مجدداً این دکمۀ سیاه را به داخل فشرد. اگر لازم شد که فیوز اتوماتیک را از مدار خارج کنیم کافیست دکمۀ قرمز رنگ را فشرده تا دکمۀ سیاه از محل خود خارج شود.
ج) مینیاتوری (Miniature Circuit Breaker): کلید مینیاتوری با حروف اختصاری MCB نشان داده می شود. این نوع نیز مانند فیوز اتوماتیک عمل می کند و بخش مغناطیسی و حرارتی مشابه ای دارد. این فیوز در استاندراد VDE با حروف L و G مشخص شده است. حرفL در آن نشانه تندکار بودن است که کاربرد مصارف روشنایی دارند و حرف G بالعکس کندکار است و کاربرد در الکتروموتورها دارند. همچنین در استانداردهای IEC حرف Bنماد تندکاری و حرف C نماد کندکاری فیوز است. این فیوزهای در محدودۀ 2 تا 63 آمپر وجود دارند. فیوزهای مینیاتوری MCB در تیپ های مختلف ساخته شده اند که عبارتند از:
تیپ A: جریان قطع در محدودۀ 2 الی 3 برابر جریان نامی که کاربرد آزمایشگاهی دارد.
تیپ B: جریان قطع در محدودۀ 3 الی 5 برابر جریان نامی که کاربرد روشنایی دارند.
تیپ C: جریان قطع در محدودۀ 5 الی 10 برابر جریان نامی که کاربرد آن ها در الکترو موترها هستند.
تیپ D: جریان قطع در محدودۀ 10 الی 14 برابر جریان نامی که برای بانک های خازنی کاربرد دارند.
